OTİZMİN GÖRÜLME SIKLIĞI ARTIYOR MU?
Otizm Nedir?
Otizm spektrum bozukluğu kendini tekrarlayan karakteristik davranışlarla belli eden, genellikle yaşamın ilk yıllarında ortaya çıkan, sosyal iletişimde zorluklara yol açan karmaşık bir nöro-gelişimsel bozukluktur. Spektrum terimi farklı bireylerde belirtilerin, becerilerin, ve problem davranışların farklı derecelerde görülmesinden gelir. Bazı otizmli çocuklar ve yetişkinler günlük yaşama daha rahat karışabilirken bazıları daha fazla desteğe ihtiyaç duyabilir. Günümüzde otizm teşhisi A-tipik otizm ve Asperger gibi eskiden ayrı olarak teşhis edilen rahatsızlıkları da içermektedir.
Otizm bütün sosyoekonomik kesimlerde ve bütün toplumlarda görülebilir ancak genellikle erkek çocuklarda kız çocuklarından daha sık görülür.
Center for Disease Control and Prevention’a göre otizmin görülme sıklığı 1:54 dür. 2016 yılında bu rakam 1:68di. Otizmin nedenleri hala tam olarak bilinmemekle birlikte genetik- nörobiyolojik-nörolojik, çevresel ve ailesel etkenlerin etkili olduğu yönünde görüşler savunulmaktadır. Bu konu üzerinde hala pek çok bilimsel araştırma yapılmaktadır.
Otizm spektrum bozukluğundaki genetik etkenlerle ilgili ilk kanıtlar, ikiz çocuklarla ve ailelerle yapılan çalışmalara dayanmaktadır. Tek yumurta ikizlerinde çift yumurta ikizlerine göre otizm görülme yüzdesinin belirgin oranda yüksek olması (%90), tek yumurta ikizlerinden birinde otizm spektrum bozukluğu varsa diğerinde de olma olasılığının %60-90 olması gibi bulgular, genetik etmenleri belirlemeye yönelik yapılan araştırmaların önemli bulgularıdır. Ağır metal zehirlenmeleri, mide ve bağırsak sorunlarına neden olan glüten, kasein proteinleri ve folik asit içerikli besinler ya da vitaminler, antibiyotik kullanımının artması, Omega- 3 tüketiminin azalması, enfeksiyonlar gibi çevresel etkenlerden; anne ya da babanın yaşlarının çocuk sahibi olmak için ileri olması, alkol ya da madde bağımlılığı, psikiyatrik hastalıklar gibi ailesel etkenlerden her birinin otizm için birer risk etmeni olduğu kabul edilmektedir. (T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Otizm Spektrum Bozukluğu Kitabi, sayfa 50, 2016)
Otizmin belirtileri genellikle 2-3 yaşına kadar görülür. Bazı belirtiler 18 aylıktan itibaren bile fark edilebilir. Araştırmalar erken teşhis ve eğitimin, çocuğun gelişimi için çok önemli olduğunu ortaya koymaktadır. Bu sebeple eğer çocuğunuzda otizmin belirtilerinden şüpheleniyorsanız zaman kaybetmeden doktorunuza başvurunuz. Değerlendirme randevusunu beklemek ebeveynler için oldukça zor bir dönemdir. Bu stresli dönemde yapabileceğiniz bazı şeyler var. Mesela otizm hakkında daha çok şey öğrenmeye bakın. Çocuğunuzun önceki sağlık bilgileri, sizin gözlemlerinize dayanan notlar, size göre çocuğunuzun güçlü ve zayıf yönleri, davranış problemleri ile ilgili notlardan oluşan bir dosya hazırlayın. Değerlendirme sırasında doktorla konuşurken yardımcı olabilir. Bu dönemde ailenizden ve yakın arkadaşlarınızdan destek almayı unutmayın.