Uygulamalı Davranış Analizi Nedir?
Uygulamalı davranış analizi (UDA) bireylerin, ailelerin ve toplumun hayat kalitesinin yükseltilmesi icin sosyal açıdan önemli davranışların arttırılmasına, uygun olmayan davranışların azaltılmasına ve sosyal iletişim becerilerinin öğretilmesine yönelik bilimsel bir yöntemdir.
UDA’in temeli Davranışçılık, Edimsel Koşullanma ve B.F. Skinner ile Ivar Loovas’in yaptığı bilimsel araştırmalara dayanmaktadır.
Her ne kadar UDA’in temelindeki teori 1930’lara dayansa da, UDA’in bir eğitim modeli olarak tanınması 1980’lere 90’lara denk gelmektedir. Günümüzde UDA uluslararası tanınan, bilinen, geçerliliği kabul edilen bir eğitim modelidir.
Uygulamalı davranış analizi (UDA) otizmli bireylerin eğitiminde yaygın olarak kullanılır. Amerika’daki Otizm Merkezi’ne ( Center for Autism, CARD) göre, UDA otizmli bireylerin sosyal becerilerini geliştirmelerine, yeni beceriler edinmelerine ve öğrenilen davranışları devam ettirmelerine yardımcıdır.
Uygulamalı davranış analizi davranışsal modele dayanır. Bireyin davranışlarının altında yatan nedenlere odaklanır.
Uygulamalı davranış analizine göre bireylerin gösterdiği her davranışın altında o davranışı güçlendiren bir pekiştireç ya da o davranışa neden olan bir sebep vardır. Uygulamalı davranış analizinin en büyük amacı o pekiştirecin ya da sebebin ne oldugunu bulup modifiye ederek istenmeyen davranışı sosyal açıdan onemli istenilen davranışla değiştirmektir. Örnek vermek gerekirse, bir öğrenciyi ne motive eder? Ya da bir çocuğun gösterdiği bir tepkinin ardında yatan neden nedir? Bir oyuncağa ulaşmak mi, ya da yapmak istemediği bir seyden kurtulmak mi? Uygulamalı davranış analizi, çevresel faktörleri değiştirerek davranışın da değiştirilebileceğini öne sürer. Mesela eğer bir çocuk yapması gereken işleri yapmıyorsa, bir ödül sistemi ile ileride o işi kendiliğinden yapması saglanabilir.
Uygulamalı davranış analizinin olmazsa olmazı, data toplamak yani kayıt tutmak ve bu datayı grafiğe dökerek istenilen değişimin gerçekleşip gerçekleşmediğini takip etmektir. Ancak bu şekilde çocuğun istenilen ilerlemeyi sağlaması icin bireysel eğitim programına gerekli müdahaleler zamanında yapılabilinir.
Kaynaklar
https://www.bacb.com/BACB-certificant-data/
https://www.psychologytoday.com/us/therapy-types/applied-behavior-analysis
Sertifikalı Davranış Analisti (BCBA) Kime Denir ?
UDA alanında çalışan sertifikalı uzmanlara sertifikalı davranış analisti, kısaca BCBA (Board Certified Behavior Analyst) denilmektedir. Davranış analistlerinin sertifikasını onaylayan ABD’deki Behavior Analysis Certification Board, 1 Temmuz 2019 itibari ile 34471 sertifikalı davranış analisti (BCBA) olduğunu web sitesinde yayınlamıştır.
