Uygulamalı davranış analizinde ipucu yöntemi çocuğa hiç bilmediği bir beceriyi öğretmek için kullanılır. Doğru kullanıldığında ipucu yöntemi cevap verme sıklığını arttırır, çocukta olabilecek kaygı ve endişeyi azaltır ve öğrenmeyi daha da etkili hale getirir. Çocuğun hatalı tekrarlar yapmasına izin vermeyerek öğrenmeyi çabuklaştırır.
En yoğun ipucunu çocuğa yeni bir beceriyi öğretmeye başladığınızda hata yapmasını engellemek için kullanırsınız. Daha önceden öğrenilmiş beceriler ipucuna daha az ihtiyaç duyar; mesela çocuktan beceriyi yeni bir ortamda ya da farklı bir kişi ile göstermesini istediğinizde.
İpucu bağımlılığı genelde terapist ipucu ile elde edilen cevapları sürekli olarak pekiştirdiğinde ortaya çıkar. Bu yüzden ipucunu silikleştirmek çok önemlidir. İpucu bağımlılığı oluştuğunda çocuk yönergelere cevap vermeden önce terapistten ipucunu bekler ve ipucu gelmeden hiç bir çaba sarfetmez.
Farklı ipucu çeşitleri vardır:
1. Fiziksel ipucu: Çocuğun elinden tutarak ona yapacağı işte rehber olmaktır. Fiziksel ipucunun da çeşitleri vardır. Tam fiziksel ipucu ( hand over hand) ya da kısmi fiziksel ipucu – bilekten tutarak, ve gölgelendirme (shadowing) – tutuyormuş gibi yapar.
2. Sözel ipucu: Yapılması gerekeni ya da beceriyi sözel olarak bildirmek.
3. Model olma: Becerinin nasıl yapıldığını çocuğa göstererek model olmak.
4. İşaret ipucu: Jest ve mimiklerle olur. Örneğin parmakla işaret etmek.
5. Görsel ipucu: Büyük resim kullanmak, renkli resimler kullanmak.
6. Sıralı ipucu: Yapılacak becerilerin sırası. Önce daha kolay beceriler üzerinde çalışıp, zor becerilere yavaş yavaş geçmek.
7. Yazılı ipucu: Üzerinde çalışılacak becerinin adımlarını yazmak.
8. Duyuşsal ipucu: Nesneleri ipucu olarak kullanmak. Örneğin okul çantasını sabah çıkarken unutmamak için geceden kapının yanına koymak.
İpucu zaman içerisinde silikleştirerek kaldırılmalıdır. Silikleştirme çocuğun başkasına bağımlı kalmaması için önemlidir. Silikleştirme bazen ipucunun çeşidini zaman içerisinde değiştirerek yapılır, bazen çocuk beceriyi ipucu ile bir kez yaptıktan sonra hemen tekrar ipucu olmadan yapması istenir.
Bazen ipucunu tamamen kaldırmak mümkün olmaz ama çocuğun sürekli yoğun ipucu gereksinimi duymasındansa (fiziksel ipucu gibi), daha az bariz, sosyal açıdan kabul edilen, doğal ipuçlarının yeterli olmasını hedeflemeliyiz (mesela tuvalet kapısının üzerindeki kadın erkek işaretine bakarak doğru kapıyı bulmak).
İpuçları hayatın her yerindedir. Düşünecek olursak, kullandığımız ajanda, yol işaretleri, küçük not kağıtlarımız hep birer ipucudur.
İpucu - Yanlış düzeltme karşılaştırması:
Genellikle bu ikisi birlikte kullanılmasına rağmen farklı şeylerdir. İpucu yönergeden önce ya da yönerge ile aynı anda verilir. Ama yanlış düzeltme hatadan hemen sonra devreye girer. Örnek olarak, bir mutfak resmi gösterirken aynı zamanda "Mutfakta neler vardır?" diye sorarsanız gösterdiğiniz resim burada ipucu olur. Ama "Mutfakta neler vardır ?" sorusuna yanlış cevap verildikten sonra ya da cevap gelmediğinde mutfak resmini gösterirseniz bu yanlışı düzeltmek olur.
Comments